Executive Summary - Pazarlama ve Tüketici Trendleri - 14
Bu hafta pazarlama bültenini yapay zekâ teknolojileri işgal ediyor. Keyifli okumalar!
Pazarlama ve Tüketici Trendleri bülteninden merhaba. Bu hafta bültende:
TikTok’un geleceği
Çin’de iki yeni yapay zekâ markası
Yapay zekâlı temsilcilerin tüketici alışkanlıklarına etkisi
Netflix’in durdurulamayan yükselişi
ve daha fazlasını okuyacaksınız. Başlıyoruz!
TikTok Drama Devam Ediyor
TikTok 19 Ocak’ta daha önce defalarca yazdığımız mahkeme kararıyla ABD’de platformlardan kaldırıldı. Fakat bu kaldırma işlemi Trump’ın başkanlık koltuğuna oturmasıyla birlikte sadece 24 saat sürdü. Trump yaptığı açıklamada TikTok’un kapanmasına izin vermeyeceğini ve yasalara uyması için zaman tanıyacağını açıkladı. Ancak bu konuda belirsizlikler hala devam ediyor. Trump’ın böyle bir yetkisinin olup olmadığı bile tartışılanlar arasında. Trum yasağı 75 gün askıya almış olsa da mahkemelerin Trump’ın verdiği kararı her an kaldıracağı da gündemde.
Bütün bu tartışmalar arasında yasalara uyum sağlamak için TikTok’un hisselerini Amerika merkezli bir şirkete satma konusunda dedikodular ise devam ediyor. Elon Musk, Mr. Beast, Perplexity ve son olarak da Microsoft’un TikTok’u satın almak istediği konuşuluyor. Hatta bunu dile getiren de yine Trump. Öyle ki Trump’ın ilk başkanlık döneminde de bu alımın olmasını istemiş fakat Microsoft bunu garip olarak değerlendirmişti. Alım için çok fazla talibin olduğunu da yine Trump söylüyor. Başkanın bu pazarlamacı tavırları, ülkeyi bir şirlet gibi yönetmesi bize pek uzak kavramlar değil. :)
Yapay Zekâda Çin Devrimi
20 Ocak’ta TikTok Amerika pazarına geri dönerken, başka bir Çinli şirket olan Deep Seek ise yapay zekâ pazarını alt üst etti. OpenAI ve Claude gibi milyarlarca dolar yatırılarak geliştirilmiş LLM’lerle aynı seviyede performans sunan Deep Seek, daha az yatırım maliyeti ve GPU kullanarak açık kaynak yapay zekâ modelleri geliştirmesiyle tüm pazarı resmen darmadağın etti.
ChatGPT’ye rakip olan uygulama hızla App Store’da zirveye yerleşti. Sosyal Medya’da bir anda en çok konuşulan konulardan birisi oldu ve halka açık Amerikalı teknoloji sektörü devlerinin hisseleri hızla eritti. Nvidia’nın değer kaybı 600 milyar doları buldu. Çin’e yönelik çip kısıtlamalarına rağmen geliştirilen bu güçlü model, küresel yapay zekâ rekabetinin de artacağının işareti.
Deep Seek’in OpenAI verilerini izinsiz kullanarak model eğittiği iddiaları ise hemen bu gelişmelerin ardından geldi. Yapay zekâ sektöründe etik ve fikri mülkiyet tartışmaları alevlendi. Microsoft ve OpenAI, Çinli girişimin API üzerinden büyük ölçekli veri çektiğini iddia ederek soruşturma başlattı. Hatta ABD Donanması Deep Seek ürünlerini güvenlik gerekçesiyle yasakladı.
Deep Seek’in yükselişi, teknoloji devleri için piyasalarda milyarlarca dolarlık kayba yol açarken, YZ rekabetinin küresel bir güç mücadelesine dönüştüğünü gösteriyor. Bu mücadelede Çin’in ikinci bombası Alibaba’dan geldi.
Alibaba’dan Rakiplere Fark Atan Bir Yapay Zekâ Ürünü: QWEN
Deep Seek ile rekabetin kızıştığı bu haftada Çinli e-ticaret devi Alibaba, Qwen2.5-VL adlı yeni bir yapay zekâ modeli duyurdu. Deep Seek’ten daha iyi performans gösterdiği iddiaları ise duyurunun etkisini daha da artırdı. Kullanıcılar, modelin performansını OpenAI ve Deep Seek ile kıyaslarken, yavaş yanıt süreleri ve dosya boyutu kısıtlamaları gibi teknik sınırlamalar ile eleştirildi.
Görsel oluşturma, video oluşturma gibi ek özellikler ile çok daha yetenekli olduğu (ya da olacağı) söylenen Alibaba’nın duyurusunun amacı şimdilik yatırımcı çekmek gibi duruyor. Teknik sorunları hızlıca çözerek ilerledikleri taktirde pazar liderinin Çinliler olacağını söylemek pek de yanlış bir öngörü sayılmaz.
Bu liderlik değişimi pazarlama açısından da çıkartılacak dersler içeriyor. Perakende, FMCG gibi sektörlerde marka olmak, marka bağlılığı gibi konular hala bir şekilde önemli. Görmemiz gereken dünyanın giderek işlev (işe yaramak, çözüm üretmek) odaklı hale geldiği. Deep Seek ve Qwen’in tüketiciler tarafından hızla kabul görmesi, yıllardır sektörün yaratıcı lideri konumunu sahiplenen OpenAI yerine daha iyi ve daha ucuz bir alternatif sunmalarından kaynaklı. Daha işlevsel bir dünyada meşrubat satışları düşüyor, tüketici kolaylıkla ürünleri alternatifleri ile ikame edebiliyor. Önümüzdeki dönem pazarlamada daha çok işlev konuşacağız.
ABD’den Çin’e Karşı YZ Adımı: Stargate Projesi
Deep Seek geçen hafta Trump’ın gündeminde idi. Çinli modelin ABD için bir “Wake up call” olması gerektiğinden bahsetti ve çip endüstrisini Taiwan’dan alıp Amerika’ya geri getirmenin gerekliliğinden bahsetti.3
Yine geçen hafta Trump Amerika’yı bu rekabetin içerisinde tutmak için OpenAI, Oracle ve SoftBank ortaklığında 500 milyar dolarlık Stargate projesini açıkladı. Projenin amacı, ABD’de yapay zekâ altyapısını güçlendirecek veri merkezleri kurmak. Trump’ın kankisi Elon Musk ise tüm bu açıklamalara rağmen, davalık olduğu OpenAI’ın ve Soft Bank’ın, Stargate projesini gerçekleştirecek paraya sahip olmadığını söylüyor.
X Etkisini Kaybediyor
Elon Musk demişken elbette X ile ilgili haber vermeden olmaz. Super App olma hedefiyle Twitter’ı alıp X adını veren Musk, görünen o ki istediklerini elde edebilmiş değil. Musk’ın platformu ilk aldığında bazı markalar platformdan ayrılmıştı. Pitch ajansına göre de X artık küresel ölçekte daha az etkili bir platform. Ajansın kıdemli stratejisti Alex Wilson, markaların X’te bulunmasının yalnızca belirli kitlelere (siyasi veya spor gibi) hitap ettiğinde değerli olduğu görüşünü savunuyor. Seçim sonrası markaların yine X’i terk etmesi, Apple, IBM, Disney ve BMW gibi büyük markaların reklamlarını geri çekmesi finansal olarak da X’te işlerin iyi gitmediğinin göstergesi.
OpenAI’dan Şirketlere Özel Temsilciler
OpenAI, yapay zekâ markaları ile rekabetinin dışında kurumsal pazarda güçlü bir konum elde etmek için iş dünyasına özel yapay zekâ araçları geliştirmek istiyor. Finansal analizden müşteri hizmetlerine kadar karmaşık iş akışlarını otomatikleştirebilen gelişmiş yapay zekâ temsilcilerini firmalar için geliştirmek bu sürecin aşamalarından. OpenAI CFO’su Sarah Friar, yapay zekâ temsilcileri ile şirketler için yüzeysel yardımların ötesine geçmek istediklerini belirtiyor. Bunun için de belirli endüstrilere yönelik yapay zekâ araştırma araçları geliştirmeyi hedefliyorlar.
İlk Temsilci: Operator
OpenAI web üzerinde bağımsız olarak işlem yapabilen yeni yapay zekâ temsilcisi, Operator’u duyurdu. Bu temsilci kullanıcılar adına form doldurabiliyor, sipariş verebiliyor ve sitelerde gezinebiliyor. Operatör kendi tarayıcısını kullanarak butonlara tıklayıp, menüler arasında geziniyor ve metin alanlarını doldurabiliyor. Ayrıca kullanıcı onayı olmadan sipariş verme veya e-posta gönderme gibi dış etkilere sahip görevleri tamamlamadan önce onay istiyor.
Kullanıcıların günlük işlerde kullanabileceği Operator, şirketler ve çalışanlar açısından da birbirini tekrar eden ve manuel yapılan operasyonların yükünü azaltmakta kullanılabilecek. Şu an araştırma aşamasında ve sadece Pro kullanıcılarına sunulmuş durumda. İşsizlik loading…
Netflix Rakiplerini Uyuttu
Netflix daha önceki bültenlerde yazdığımız niş platformlara ilginin artmasına rağmen 2024’ün son çeyreğinde beklentilerin ötesine geçerek 19 milyon yeni abone kazandı. Ve toplam abone sayısı 300 milyonu aştı. Bu yükselişte Squid Game’in ikinci sezonu ve Jake Paul-Mike Tyson boks maçının etkisi büyük. WWE ve FIFA Kadınlar Dünya Kupası gibi canlı yayın haklarını satın alan platform, premium içerik yatırımlarıyla liderliğini korumayı hedefliyor.
Netflix’in hedeflerinden bir diğeri yeni içerik türleriyle hizmet verdiği ülkelerde ve segmentlerde %6 olan gelir potansiyelini de artırmak. Ayrıca ****abonelik modelini güçlendirmek için de fiyat esnekliğini stratejik bir avantaj olarak kullanmak istiyor.
Netflix, fiyat artışlarını belirlerken kullanıcı bağlılığı, etkileşimi ve yeni abonelik kazanımına odaklanıyor. Netflix’in kurucu ortağı Reed Hastings’in bir zamanlar söylediği "Netflix’in en büyük rakibi uykudur" sözünün doğruluğu kanıtlanmış gibi.
Futbol Kulüpleri Para Basıyor (ülkemizde değil)
Deloitte’nin yaptığı araştırmaya göre 2023-24 sezonunda en çok kazanan 20 kulüp toplamda rekor kırarak 12 milyar dolar gelir elde etti. Gelirler elbette ağırlıklı olarak sahadaki başarılardan geliyor. Ancak büyük kulüpler, başarısız olsalar bile güçlü bir marka olarak varlıklarını sürdürüyor.
Manchester United, yıllardır kötü performans sergilemesine rağmen Deloitte’un en çok kazananlar listesinin ilk beşinden düşmüyor. Kulüpler futbol maçları dışında da gelir elde etmenin yollarını bulmuş durumda. Sponsorluklar, reklam çalışmaları, forma ve markalı ürün satışları sportif başarının dışında gelir yaratan önemli kalemler.
Google, Pazarlama Verisini Açık Kaynağa Taşıdı
Google, açıklı kaynaklı pazarlama karışımı modeli (MMM) Meridian’i kullanıma sundu. Geleneksel modeller, dijital ve yapay zekâ destekli kampanyaları doğru ölçmekte yetersiz kaldığından dolayı Google böyle bir model oluşturmak zorunda kaldığını söylüyor. Açık kaynak olması sayesinde şirketler, Meridian’ı kendi ihtiyaçlarına göre özelleştirebilir ve kendi sunucularında kullanabilirler. Google’ın veri platformu ile doğrudan entegrasyonu sayesinde, Google Ads kampanyalarına yönelik daha doğru ve ayrıntılı verilere erişim sağlanıyor.
Platformun öne çıkan bazı özellikleri ise şunlar:
Google medya verilerine erişim sağlayarak ücretli arama performansına dair daha derinlemesine içgörüler sunuyor.
Açık kaynak kodlu model, pazarlamacıların model parametrelerini kendi ihtiyaçlarına göre uyarlamalarına olanak tanıyor.
Kampanya performansını satış, web sitesi ziyaretleri ve kâr gibi anlamlı KPI’lar üzerinden analiz ederek optimizasyon senaryoları oluşturuyor.
Sadece gösterim sayısından öteye geçerek, video yatırımlarının etkisini daha net ölçmeye yardımcı oluyor.
YZ’nin Cevabından Emin Değilsen Pearl’e Sor
Yapay zekâ arama motorlarının geleceği olarak görülse de Pearl adlı yeni bir YZ destekli arama motoru, eksik veya yetersiz yanıtları insan uzmanlara doğrulatma özelliği ile dikkat çekiyor. Pearl öncelikle ChatGPT benzeri büyük dil modelleriyle yanıt veriyor. Ardından TrustScore™ adlı bir sistemle çıktı insan doğrulamasından geçiriyor. Eğer yanıt hala tatmin etmediyse kullanıcıyı gerçek bir uzmanla çevrimiçi veya telefon üzerinden görüştürüyor. YZ yanıtları ücretsiz olarak sunulurken uzman desteği için aylık 28 dolarlık bir ücret ödemek gerekiyor.
YZ Kırışıklıklara da İyi Gelecek
L’Oréal, IBM’in üretken yapay zekâ teknolojisiyle sürdürülebilir kozmetik ürünler geliştirmeyi planlıyor. Bu teknoloji kozmetik sektöründe formülasyon odaklı ilk yapay zekâ modeli. Bu model, yenilenebilir hammaddeler kullanarak enerji ve malzeme israfını azaltıyor. Bununla birlikte kişiye özel ve inovatif ürünler yapmayı hızlandırıyor ve Ar-Ge ekipleri için kritik görevleri otomatikleştiriyor. IBM ve L’Oréal’in bu iş birliği, etik ve ekolojik dönüşüm açısından kıymetli.
Amerika’nın Paris İklim Anlaşmasından çekildiği, tüm zenginlerin Davos’a özel jetleri ile gittiği, YZ kaynaklı doğan elektrik ihtiyacı için tekrar kömür santrallerini devreye aldığımızı düşününce L’Oréal’in ve IBM’in iş birliği birazcık ironik geliyor. Biz Starbucks’ta kâğıt pipet kullanmaya devam.
Bu hafta yapay zekânın pazarlama gündemini ele geçirdiği haberlerle karşınızdaydık. Tekrar hatırlatmakta fayda var; bilgi paylaştıkça çoğalır spam klasöründe kaybolmadığı sürece…
İyi hafta sonları!