Executive Summary - Teknoloji ve Yapay Zekâ- 12
Trump, TikTok'un son dakikada kurtulması ve yapay zekâ savaşları. Elbette daha da fazlası...
Teknoloji ve yapay zekâ bülteninin yeni sayısından tekrar merhaba. Seçim yaklaşıyor, seçildi, göreve başlaması bekleniyor derken Trump bir günde imzaladığı rekor kararname (26) ile göreve tekrar başladı. Defalarca yazdığımız gibi tüm dünyaya, özellikle teknoloji sektörüne etkisi olacak bir başkan Trump. İlk gün daha tebriklerini bile kabul etmeden imzaladığı başkanlık kararnameleriyle bunu ispatladı. Detaylar bültenin devamında.
Bu girişten sonra Trump ve yapay zekâ fırtınasından geriye kalan tortulara geçebiliriz.
TikTok Şimdilik Kurtuldu
Başkanlık seçimi kadar beklenen bir diğer olay TikTok'un ABD'deki durumu idi. Biden yönetimi tarafından TikTok'a Amerika operasyonlarının ayrılması ve ABD merkezli bir firmaya devredilmesi ya da ABD'de engellenmesi seçenekleri sunulmuştu. TikTok aslına bakarsanız sağlam durdu. Bu iki seçenekten birini seçmeyerek sonunu bekliyordu. Trump'ın yasal olarak göreve başlaması 20 Ocak iken mahkemenin TikTok'a verdiği süre 19 Ocak'tı. Bu da geçen haftanın git-gellerle yaşanmasına sebep oldu. Çok uzatmayacağım ama Elon Musk'ın satın alacağı, Mr. Beast isimli YouTuber'ın da satın almaya hazırlandığı gibi garip haberler duyduk. TikTok'un kapatılacağından korkan pek çok ABD vatandaşı alternatif arayışına başladı. Ve çok ilginçtir ki alternatif yine Çin'den geldi. RedNote isimli uygulama kısa sürede uygulama mağazalarında ilk 10'a girdi. Derken 19 Ocak geldi ve gerçekten TikTok'a erişim kısa süreliğine de olsa engellendi. Neyse ki Trump'ın ilk imzaladığı kararnamelerden biri TikTok içindi. (Buradan Burak'a geçmiş olsun diyorum, aramızdaki TikTok severlerden biri.) Bu kararname ile TikTok 75 gün daha kazandı. Yine de tam olarak paçayı sıyırmış değil. Engellenme riski hâlâ tepesinde "Demokles'in kılıcı" gibi sallanıyor.
Eski Yunan efsanesinden kaynaklanan Demokles'in kılıcı deyimi, günümüzde büyük görev ve sorumlulukların aynı zamanda büyük tehlike ve sıkıntıları da beraberinde getireceğini vurgulamak amacıyla kullanılmaktadır.
Şu anda masadaki en gerçekçi seçenek, ABD Devletinin de ortak olduğu bir yapının ABD operasyonlarını devralması. TikTok'un sahibi olan ByteDance firmasının bu konuda sessizliği sürüyor. Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşlarındaki bu cephe sanırım genelin en çok detaya hâkim olduğu cephe olacak.
Çatı şirketi ByteDance'in yaklaşık yüzde 60'ı BlackRock ve General Atlantic gibi kurumsal yatırımcılara ait. Kurucuları ve çalışanları da yüzde 20 paya sahip. ByteDance'in ABD'de 7 binden fazla çalışanı bulunuyor.
"Meme"den Para Kazanmak
Trump'ın kripto paralara olan ilgisini daha önceki bültenlerde yazmıştık. Bugüne kadar - birkaç küçük ülkeyi saymazsak - hiçbir devlet başkanından duymadığımız kripto para planlarını Trump'tan duymuştuk. İlk gününde imzaladığı onlarca kararname arasında kripto paralarla ilgili bir şey olmasa da kendi "meme" coin'i ile milyarlarca dolar kazandı bile. Hatta eşi adına da bir "meme" coin ile kazancını daha da artırdı.
"Meme" (İngilizce telaffuz: miğm), internet üzerinde anonim olarak genellikle popüler resim, video, kelime ya da cümleler şeklinde yayılan ve geniş kitlelerce anlamı bilinen olgulara verilen isimdir. Meme coin ise bir kripto para birimi türüdür. Genellikle bir internet meme'inden türemiştir.
Bir hafta içinde 75 dolara kadar yükselen TRUMP Coin'i şu anda 28 dolar seviyesinde. MELANIE coin ise 2,8 dolar civarında. Bu arada, bu haberin yatırım tavsiyesi olmadığını yazmam gerekiyor.
Tech Bro'lar
Trump'ın yemin törenini izlemişseniz (en azından haberleri takip etmişseniz) hemen arkasındaki sıradaki "tech bro"ları görmüşsünüzdür. Elon Musk'ın önderliğinde, Mark Zuckerberg (Meta), Jeff Bezos (Amazon), Tim Cook (Apple) ve Sundar Pichai (Alphabet) ilk göze çarpanlardı. Törene katılan diğer isimleri tek tek yazsak Silikon Vadisi yoklamasına dönecek. Trump ikinci döneminde sırtını "tech bro"lara yaslayacağını gösterdi. Artık Twitter'dan men edilme riski de kalmadı. İlginç bir dönüşüm. Salt olarak güçlünün yanında olma gibi okunmaması gerekiyor.
"Tech bro" teknoloji dünyasında çalışan veya bu alanla ilgilenen, girişimci veya mühendis erkekler için kullanılan bir terimdir. "Tech bro" terimi biraz alaycı bir şekilde de kullanılabilir; özellikle bu kişilerin teknoloji odaklı bakış açılarının sosyal, etik veya insani meseleleri göz ardı ettiğine dair bir eleştiri içerir.
Biraz magazinsel olacak ama bu törende "tech bro"ların en gençlerinden olan Zuckerberg'in şu karesi hepimizi gülümsetti. Ne kadar zengin olursan ol, ilkel dürtüler değişmiyor.
Bu Kapı Nereye Açılıyor
Trump'ı daha çok yazacağız, konuşacağız. İsterseniz bir diğer fırtına olan yapay zekâ haberlerine geçelim. 500 milyar dolarlık "Stargate" projesi en önemli haberlerin başında yer alıyordu. OpenAI önderliğinde ve SoftBank'in büyük yatırımcı olarak yer alacağı bu veri merkezleri ve çıktıları ile hayatımızı yeniden değiştirmeye aday. SoftBank'ın CEO'su Masayoshi Son, girişimin başkanı olacak. Oracle ve MGX de projenin önemli paydaşları arasında. Trump, projeyi "tarihteki en büyük yapay zekâ altyapı yatırımı" olarak tanımlarken, bu girişimin yaklaşık 100 bin kişiye istihdam sağlayacağını belirtti. Oracle Yönetim Kurulu Başkanı Larry Ellison, projenin ilk büyük adımı olarak Teksas'ta veri merkezi inşasına başlandığını açıkladı. Öte yandan, Microsoft, NVIDIA ve İngiliz yarı iletken şirketi Arm gibi teknoloji devleri de projenin ortakları arasında yer alıyor. Teksas'ın ilk adımda seçilmesi, sanırım akışın bu tarafa doğru kaymaya başladığını gösteriyor. Sizce Silikon Vadisi'ni barındıran Kaliforniya eyaletinin pabucu dama atıldı mı?
OpenAI Operatör Özelliğini Duyurdu
Stargate projesinin en önemli çıktılarından birinin AGI (yapay genel zekâ) olacağı neredeyse kesin iken OpenAI neredeyse her hafta yeni bir özellik duyurmaya devam ediyor. Geçtiğimiz hafta hatırlatma ve görev planlama özelliklerini duyurmuştu. Bu özellik sayesinde kullanıcılar, ChatGPT'ye hatırlatmalar ve görevler tanımlanabiliyor. Örneğin, "Her sabah saat 8'de bana hava durumunu bildir" gibi görevler verilebiliyor. Bu konu daha tartışılırken "turpun büyüğünün heybede" olduğu birkaç gün önce anlaşıldı.
Tanıttığı diğer bir ürün web tarayıcı tabanlı görevleri kolaylaştırmak için tasarlanan "Operator" ise , kendi web tarayıcısını kullanarak bir web sayfasını inceleyebiliyor, gerekli tıklamaları yapabiliyor, formları doldurabilliyor ve sayfa kaydırma işlemleri gerçekleştirebiliyor. Operator, ekran görüntüleri aracılığıyla web sayfalarını "görebiliyor" ve klavye ile fare ile bu sayfalarda işlemler yapabiliyor. Bu sayede API entegrasyonu gerektirmeden web üzerinde işlem gerçekleştirebiliyor. OpenAI'nin CEO'su Sam Altman’ın tanıtımda market alışverişi yaptırdığı "Operator"ün kredi kartı girişi gibi noktalarda ekranı izlemediği ve işlemi insanlara devrettiği açıklandı. Gizlilik konusunda takıntılı insanların kabuslarına girebilecek bir durum. "Operator" şu anda sadece ABD'de Pro kullanıcılarına hizmet veriyor.
AGI: Artificial General Intelligence yani yapay genel zekâ, şu andaki modeller gibi önceden eğitilmeye ihtiyacı olmayan, bir makinenin bir insan gibi öğrendiği ve düşündüğü bir yapay zekâ biçimidir
Hoş geldin Çin
Yapay zekâ konusunda rekabet etmeye çalışan Çin ise geçtiğimiz hafta iki ayrı büyük dil modeli ile yarışta aslında çok da geride kalmadığını kanıtladı. Darısı Avrupa'nın başına diyerek detaylara geçeyim. Önce DeepSeek isimli dil modeli tanıtıldı. Açık kaynak olarak sunulan dil modelinin çok düşük maliyet ile bunu başarabildiği iddia edildi. İddia edildi demek zorundayız çünkü yapay zeka için kullanılan çiplerin Çin'e ithalatı uzun süredir yasak. Firmadan aktarılan bilgilerde kripto para madenciliği için kullanılan cihazların boşta kalan güçlerinden faydalanıldığı ve aslında bir yan proje olarak geliştirildiği söylendi. Çin kaynaklı olduğu için bu bilgileri doğrulama şansımız ne yazık ki yok. Bir diğer ürün de TikTok'un çatı şirketi ByteDance'den geldi. Aslında bir değil iki ürün. Hem yeni bir büyük dil modeli tanıtan ByteDance arkasından yazılımcılar için kod geliştirme uygulaması duyurdu. Her konuda olduğu gibi bu konuda da rekabet iyidir diyorum.
İşimizin Kıymetini Bilelim
Tüm bu yapay zekâ ürünlerinin, yeni meslekler yaratırken var olanları yok edeceği artık iyice netleşti. Bu konuda Dünya Ekonomik Forumu, işverenlerin gelecekteki işgücü beklentilerini içeren altı aylık anketini yayınladı. Anketin sonuçlarına göre işverenlerin %41'i, yapay zekânın (YZ) daha fazla görevi otomatikleştirmesi nedeniyle çalışan sayısını azaltmayı bekliyor. Ancak, %77'si mevcut personeli YZ ile çalışmaları için eğitmeyi planlıyor. Buradan çıkan sonuç, düşük vasıflı ve fiziksel olmayan işlerde çalışan, özellikle de yapay zekayâ adaptasyon sorunu yaşayabilecek Y kuşağının (28-45 yaş aralığı) en riskli kuşak olduğu yönünde. Yakın gelecekte yapay zekâ ile birlikte 170 milyon yeni işin yaratılması beklenirken, 92 milyon işin kaybolacağı öngörülüyor. Umarım bu rakamlar terse dönmez.
Aslında, gidişat hakkında şu anda bile sinyalleri alıyoruz. Geçtiğimiz bültenlerde yazdığımız Klarna ve Salesforce haberlerinden sonra, Facebook’un çatı şirketi Meta’nın da bu yıl içinde orta seviye mühendislerinin yerine yapay zekâ araçlarını koyacağını öğrendik. Yani Meta tarafında yeni bir işten çıkarma dalgası geliyor. Fintech devi Stripe da 300 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu. İşten çıkarılan çalışanların çoğunluğu ürün, mühendislik ve operasyon rollerinde bulunuyor. Bu açıklamaya, bu yıl yeni işe alımların da olacağı bilgisi ilave edilmiş. Ancak, işlerini kaybedenlerin yerine yapay zekâ mı geçecek, bu henüz belli değil.
Yapay Aile Hekimi
Yapay zekâ yüzünden işinizi kaybedeceğinizi düşünerek canınız sıkıldıysa, hadi biraz da güzel haberler verelim. Yapay zekâ sayesinde ömrümüz daha da uzayacak. Yani iş aramaya daha çok vaktimiz olacak da diyebiliriz :) OpenAI, insan ömrünü 10 yıl uzatmayı hedefleyen bir ömür boyu sağlık girişimi olan Retro Biosciences ile iş birliği yaparak GPT-4b micro adlı yeni bir yapay zeka modelini eğittiğini açıkladı. Retro, bu model sayesinde yapay insan organları oluşturma ve kök hücreler sağlama konusunda umutlu olduğunu düşünüyor. Sağlık alanında yapay zekâ çözümleri geliştiren bir girişim olan Qventus, 105 milyon dolarlık bir yatırım aldı. Qventus, yeni finansmanla birlikte daha fazla "YZ takım arkadaşı" geliştirmeyi planlıyor. Bu gelişmeler, yatırımcıların sağlık alanındaki yapay zekâ çözümlerine olan ilgisini de gözler önüne seriyor. Çok kısa bir süre sonra yapay zeka aile hekimlerini göreceğiz. İlk basamakta doktorların üzerindeki yükü çok rahat alabileceklerini düşünüyorum. Ancak sadece ilk basamak olarak düşünmemek lazım. Yapay zekâ, radyologların meme kanserini tespit etmesine de yardımcı olabilir. Almanya'da yapılan bir çalışmada, yapay zekâ kullanan radyologlar meme kanserini tespit etme oranlarını artırdı. Çalışmada, 200 radyolog, 461.818 kadını inceledi ve YZ kullanarak 1000 taramada 6,7 kanser vakası tespit etti. YZ kullanmayan radyologlar ise 1000 taramada 5,7 kanser vakası tespit etti. Yapay zekâ ayrıca biyopsi sonuçlarının doğruluğunu da artırdı. Bakalım, yapay zekâ destekli radyoloji hizmeti verdiğini açıklayan ilk hastane hangisi olacak?
Memlekete Dönüş
Yapay zekâ konusuna girince çipler, veri merkezleri ve bunlara güç sağlayacak yatırımlar hemen ardından geliyor. Bu konuda birkaç önemli haberi paylaşmak istiyorum. Apple, TSMC Arizona tarafından üretilen işlemcilerin ilk örneklerini test ediyor. Testler, Arizona'dan çıkan ürünlerin kalitesinin, TSMC'nin Tayvan'daki gelişmiş fabrikalarında üretilen çiplerle benzer olup olmadığını karşılaştırmak için yapılıyor. Eğer kalite doğrulama testleri sorunsuz geçerse, Arizona fabrikasından üretilen çiplerin bu çeyrek içinde Apple ürünlerinde kullanılması bekleniyor. Bu durum, Apple'ın TSMC'nin yerel çiplerini kullanan ilk Amerikan müşterisi olmasını sağlayabilir. Çipler doğduğu ülkeye geri dönüyor diyebiliriz. Üretimi bırakıp sadece tasarıma odaklanmanın çok da iyi bir sonuç doğurmadığını ABD fark etti sonunda.
Masada mıyız?
ABD, özellikle yapay zekâ için kullanılan ileri teknoloji çiplerini Çin ve Rusya’nın kullanmaması için bu ülkelere özel yasaklar getirmişti. Şimdi bu yasaklar dünya çapında, 18 ülke hariç tüm ülkeleri kapsar hale getirildi. Evet, bu yasaklananlar arasında biz de varız. Aslında yasaklanmayan ülkeleri yazsak daha kolay olacak. Avustralya, Belçika, Birleşik Krallık, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, İrlanda, İtalya, Japonya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Güney Kore, İspanya, İsveç ve Tayvan yasak listesine girmeyen ülkeler. Bu 18 ülke, lisanslama gereksinimi olmadan gelişmiş çipleri tedarik edebilecek. Diğer ülkeler ve doğrulanmamış kullanıcılar ise ülke başına yalnızca 50.000 gelişmiş çip satın alabilecek.
Meksika Sınırı
Amazon Web Services (AWS), Meksika'da 15 yıl içinde 5 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı. Bu yatırımın bir parçası olarak, Meksika'da yeni bir veri merkezi bölgesi olan AWS Meksika (Merkez) Bölgesi açıldı. Böylece ABD’nin, Amerika kıtasında kendine yeni bir Çin yaratması için altyapılar da sağlanmış oluyor.
Takip listesi:
Devam eden davanın taraflarından Automattic CEO'su ve WordPress'in kurucu ortağı Matt Mullenweg, birkaç Wordpress.org topluluk üyesinin hesaplarını kapattı. Bu kişilerden ikisi, açık kaynak WordPress projesinin yeni bir çatalını (fork) oluşturmayı planlıyordu.
Apple, iPhone 17 Air adında yeni bir model tanıtarak iPhone serisini genişletmeyi planlıyor. Bu ürünle ilgili fazlaca detay yok. Fiyat olarak nerede duracağı belli olunca sizlerle de paylaşırım.
Bluesky, kendi fotoğraf paylaşım uygulaması olan Flashes'ı geliştiriyor. Instagram ile direkt rakip olmayacağı söylense de, bu alanı domine eden uygulama Instagram. Yani eğer bir kullanıcı geçişi olacaksa bu Instagram’dan olacaktır. Ama bu uygulamanın şu anda sadece 1 (bir) geliştiricisi olduğunu da ilginç bir anekdot olarak paylaşmış olayım.
Girişimcileri çekmek için uğraşan Barcelona, casus yazılım şirketlerinin beklenmedik bir şekilde gözdesi oldu. Çeşitli şirketler, düşük yaşam maliyetleri, iyi vergi avantajları ve şehirdeki sıcak iklim gibi nedenlerle burada faaliyet göstermeye başladı. Bazen verilen teşvikler beklenmedik sonuçlar doğurabiliyor.
Apple iOS 18.3 ile birlikte Apple Intelligence varsayılan olarak etkin gelmeye başla(mış). Mış diyoruz çünkü daha bize bu özellikler ulaşmadı. Umarım 2025 içinde biz de kullanabiliriz. Her gün üstümüze yeni yapay zeka modelleri ve araçları boca edilirken Apple’ın her geçen gün daha da geç kaldığını düşünüyorum.
CES 2025'te tanıtılan OMNIA, evde sağlık konusunda yeni bir cihaz olarak dikkat çekti. Sıradan bir ayna gibi gözükse de EKG, kalp atış hızı, aktivite takibi ve uyku kalitesi gibi verileri analiz edebilen cihaz, yapay zekâ desteği ile kullanıcıyla etkileşimde bulunarak sağlık bilgileri sunuyor.
Tesla, arızalı bilgisayarları nedeniyle 200,000'den fazla elektrikli aracı geri çağırdı. Bu bilgisayarlar kısa devre yaparak bazı güvenlik özelliklerini, özellikle de geri görüş kamerasını devre dışı bırakabiliyor. Geri çağırma işlemi Model 3, Model Y, Model S ve Model X modellerini kapsıyor. Ülkemizdeki Tesla araçları Avrupa’da üretildiği için bu sorunla karşılaşılmamış.
Google’ın küresel arama motoru payı çok uzun süreden sonra %90’ın altına geriledi. Hala çok yüksek bir oran bile olsa (%89,74) yapay zekanın Google’ında işini bozduğu açıkca gözüküyor.
Bu sayının da sonuna geldik.
Geri bildirimlerinizi ve önerilerinizi yorum olarak yazmaktan lütfen çekinmeyin.
Eğer hoşunuza da gitmişse arkadaşlarınızla da paylaşırsanız memnun oluruz.
Bir sonraki sayıda görüşmek üzere.