Executive Summary - Teknoloji ve Yapay Zekâ- 17
X ne kadar şeffaf, dijital kavimler göçü, ABD'nin savaş planları, Musk'ın yeni hamlesi...
Ülkeler arası entegrasyonun ve küresel teknoloji devriminin hızla ilerlediği bir çağdayız. Artık hiçbir sorun yalnızca bir ülkenin sınırlarında kalmıyor; her gelişme küresel yankılar uyandırıyor. Protestolar ve boykot çağrılarıyla geçen son haftalar bize bunu tekrar hatırlattı. Siyaset kısmına girmeden teknoloji tarafından yorumlayacağımız haberleri içeren teknoloji ve yapay zekâ bülteninin yeni sayısına hoş geldiniz.
X’in Şeffaflık Raporu: Ne Kadar Şeffaf?
Geleneksel medyanın etkisini yitirdiği bu dönemde, sosyal medya platformları haberleşmenin ve toplumsal hareketlerin merkezinde. Ancak bu durum, aynı zamanda sansür mekanizmalarının da dijital platformlara kaymasına neden oldu. Dolayısı ile protestoların başladığı ve geliştiği nokta tüm dünyada bu platformlar. Hükümetler de bu yüzden bu kanalları tıkamaya çalışıyorlar. Ülkemizde de çok sık kullanılan bu platformlar ne yazık ki hükümetlerin istediği hesapları kapatmasına imkan veriyor. Örnek olarak X’i (Twitter) verebiliriz. Elon Musk’dan önce sıkı duruşu ile tanınan firma artık istekleri hızlıca yerine getiriyor. Protesto ve boykot çağrıları sonrası onlarca hesaba ülke içinden erişimi engellenmiş durumda. Tam sayı belli değil ama bu tutum yurt dışında da ses getirdi.
X’in son şeffalık raporu 2024'e ait. Bu rapora göre Temmuz-Aralık 2024 arasında dünya çapında toplan 97.006 gönderi kaldırma / hesap bloke isteğinin 11.007 tanesi ülkemizden gitmiş. Ve bu isteklerin %86’sı gerçekleştirlmiş. İlginç bir diğer rakam Japonya’nın yaptığı toplam 69.186 istek.
Anayasa Mahkemesi Süreci: Gerçek Bir Başvuru Var mı?
X bu kaldırma isteklerini yerine getirdikten sonra konuyu Anayasa Mahkemesine taşıyacağını duyurdu. Toplam 126 hesabı engelledikten sonra bunu açıklayan X platformunun başvuruyu yapıp yapmadığı bilinmiyor. Ayrıca Anayasa Mahkemesinin kararlarının bizim ülkemizde uygulanmadığının da altını çizmek gerekiyor.
Meta’ya Ceza Kapıda
Benzer şekilde Meta da yoğun bir talep altında. Ancak bazı talepleri yerine getirmediği için hükümetten para cezası alması gündemde. Şu an için Meta’nın kaç hesabı engellediği ya da ne kadar içerik kaldırdığına dair kamuya açık net bir veri bulunmuyor.
Meta’nın da son şeffaflık raporu geçtiğimiz yıla ait. 2024 yılını içeren bu raporda ülkemizden giden toplam 5.677 isteğin yaklaşık %40’ı yerine getirilmiş.
Kavimler Göçü Devam Ediyor
X’in son sürat engellediği hesaplar insanları tekrar alternatif kanallar aramaya itti. Neredeyse istek gelir gelmez yerine getiren X’ten kurtulmak isteyenlerin gittikleri ilk mecra Bluesky oldu. Daha önceki bültenlerde de Bluesky’a göçü yazmış ve kritik kütle konusuna dikkat çekmiştim. Bu sefer özellikle muhalif kesimden gelenlerle birlikte Bluesky oldukça canlandı. Sadece kayıtlı kullanıcı olarak değil, içerik üreterek de mecrayı şenlendirdiler. Son günlerdeki takipçi sayısının artmasının (nerdeyse %300) Türk kullanıcılarla ilgili olduğunu düşünüyorum.
Demokrat Parti Buluşma Mekanı
Yurt dışında da Bluesky en az bizdeki kadar popüler durumda. ABD eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Barack Obama'nın ardından Bluesky platformuna katıldığını duyurdu. Clinton, Bluesky hesabının gerçekliğini Instagram hikayesinde ve X'te yaptığı bir paylaşımda doğruladı. Elon Musk sonrası iyice sağa kayan X’in ABD için sol alternatifi Bluesky oldu.
Savaş Planları Nerede Yapılır?
Bu soruyu birkaç hafta önce sorsak muhtemelen cevap vermekte zorlanırdık. Ama yaşanan SignalGate skandalından sonra anladık ki, planlar Signal platformu kullanılarak yapılabiliyormuş. Herkese açık bir mesajlaşma uygulaması olan Signal, Yemen'deki İran destekli Husi hedeflerini vurma planlarını koordine eden ABD Ulusal Güvenlik yetkilileri arasındaki bir grup sohbetinin, The Atlantic'in genel yayın yönetmeni Goldberg yanlışlıkla eklenmesi sonucu sızdırılması ile ABD’de en popüler mesajlaşma uygulaması oldu.
Goldberg'in yayınladığı belgelere göre, Savunma Bakanı Pete Hegseth'in zamanlama ve kullanılacak silahlar da dahil olmak üzere Yemen'deki Husi hedeflerini vurmaya yönelik ayrıntılı planları bu grupta paylaşmış.
Devlet Adamı Elon Musk’ın Son Günleri
Donald Trump’ın yakın çevresine göre, Elon Musk yakın bir zamanda hükümetteki özel görevinden affını isteyecek. Her ne kadar Trump, Musk'ın hükümet verimliliği girişimindeki çalışmalarından memnun olsa da Musk'ın bazı iletişim ve işbirliği eksiklikleri nedeniyle hükümet içinde zorluklar yaşamasının süreci hızlandırdığı düşünülüyor. Ayrıca, Musk'ın bazı tartışmalı ve beklenmedik açıklamaları, Trump müttefiklerini rahatsız etmiş durumda.
Tesla’nın Kötü Performansı
Aslında burada rahatsız olan sadece Trump değil. Elon Musk’ın şirketleri de hem Elon Musk’ın açıklamaları hem de Trump hükümetindeki özel görevi yüzünden özellikle Avrupa’da boykot ediliyor. Bu protesto ve boykottan ilk nasibini alan Tesla oldu. Tesla, son iki yılın en kötü teslimat rakamlarını gördü. Şirket, 2025 yılının ilk çeyreğinde 336.681 teslimat gerçekleştirdi. Bu rakam, önceki çeyrekteki 495.570 teslimattan ve geçen yılın aynı dönemindeki 386.810 teslimata göre belirgin bir düşüşü ifade ediyor. Avrupa özelinde %49’luk bir düşüş analistleri de şaşırtmış durumda. Boykot işe yarar mı sorusunun cevabını bu şekilde almış olduk sanırım.
Elon Musk X’i Tekrar Satın Aldı
Elon Musk'ın yapay zekâ şirketi xAI, sosyal medya platformu X'i 33 milyar dolar değerinde bir hisse senedi takası ile satın aldı. Bu miktar, 12 milyar dolar değerinde borcu da içeriyor. Bu rakam, Musk'ın X için üç yıl önce ödediği aynı fiyata denk geliyor. Bu birleşme, xAI'nin değerini 80 milyar dolara çıkartmış oldu. Ancak, bu birleşme kullanıcı gizliliği konusunda ciddi endişeler doğurdu. X'in kullanıcı etkileşimleri ve içerikleri, xAI'ın yapay zekâ modellerini eğitmek için kullanılabilir hale geldi. Özellikle, kullanıcıların paylaştığı mesajlar, görüntüler ve diğer verilerin bu süreçte nasıl kullanılacağı belirsizliğini koruyor.
Tik-Tok, Tik-Tok
Evet bunlar TikTok için çalan zilin sesi. Trump göreve geldiği gün, TikTok yasağının uygulanmasını 5 Nisan'a kadar uzatmıştı. Ama bu tarihe kadar net bir alıcı çıkmadığı için Trump süreyi 75 gün daha uzatan kararname yayınladı. Sanırım kapalı kapılar ardında görüşmeler devam edecek. 75 gün içinde bu iş çözülebilecek mi? Sanırım bir uzatma daha gelir.
Amazon’da Teklif Verdi
Amazon, TikTok'u satın almak için son dakika teklifi verdi. Bu teklif 5 Nisan tarihine yaklaşırken geldi. Ancak, taraflar, Amazon'un teklifini ciddiye almıyor gibi duruyor. Aslında TikTok ile Amazon birlikteliği perakende anlamında çok uygun bir birliktelik olabilir. Ayrıca, Financial Times, Andreessen Horowitz'in TikTok'a yatırım yapma görüşmelerine katıldığını bildirdi. Ama bu direkt teklif değil, Oracle liderliğindeki bir teklifin parçası ve yatırımcı şapkası ile yapılıyor.
Aha Bozdunuz
OpenAI CEO'su Sam Altman, şirketin yeni görüntü oluşturma aracının popülaritesinin bazı ürünlerde gecikmelere neden olacağını açıkladı. OpenAI, geçtiğimiz hafta duyurduğu görsel oluşturma aracı özellikle anime tarzı görsel oluşturmak isteyen kullanıcılardan yoğun ilgi görmüştü. Öncelikle ücretli abonelere açılan sonrasında ise herkese hizmet vermeye başlayan bu araç OpenAI’a kapasite sorunu yaşatmışa benziyor. Ama bu araç sayesinde ChatGPT'nin bir saatte bir milyon yeni kullanıcı kazandığı ve toplamda 500 milyon haftalık kullanıcıya ulaştığını açıklandı. Bu eziyete değer sanırım.
Ghibli Sessiz (Şimdilik)
Belediye başkanlarının bile kendi kentlerini Ghibli tarzı animeye çevirdiği bu furya da konunun diğer kısmı yani Ghibli Stüdyosu şimdlik sessizliğini koruyor. Belki de tek açıklama Studio Ghibli'nin eski genel danışmanı Rob Rosenberg’dan geldi. Rosenberg Ghibli'nin OpenAI'ye karşı yasal işlem başlatma olasılığı olduğunu söyledi. Ghibli, kullanıcı fotoğraflarını "Ghibli tarzına" dönüştürerek OpenAI'nin kendi ticari markasından yararlandığını öne sürebilir, ayrıca OpenAI'nin Ghibli'nin telif hakkına sahip eserleri kullanarak modelini eğittiğini iddia ederek konuyu mahkemeye taşıyabilir. Bu iki konuda da Ghibli haklı gibi duruyor.
Sırada O'Reilly Var
Araştırmacılar, OpenAI'nin yapay zekâ modellerini, lisanslı olmayan O'Reilly kitapları ile eğittiğini öne süren yeni bir çalışma yayımladı. Araştırma, yapay zekâ modellerinin eğitim verilerinde telif hakkı ile korunan içerikleri tespit etmek için kullanılan bir yöntem olan DE-COP ile gerçekleştirilmiş. Böylece, OpenAI'nin GPT-4o modelinde, O'Reilly Media'ya ait ücretli kitapların içeriğinin, önceki model olan GPT-3.5 Turbo'ya göre çok daha fazla kullanıldığı tespit edilmiş. Elbette, OpenAI'nin bu içerikleri kullanıcıların kopyalayıp yapıştırması yoluyla da elde etmiş olabileceğini herkes tarafından kabul ediliyor. Ama, OpenAI'nin telif hakkı yasalarına ilişkin uygulamaları nedeniyle birçok davayla karşı karşıya olduğunu da unutmamak gerekir.
Bu Aletler Su Yakmıyor
Haftalık 500 milyon kullanıcıya ulaşan ve kapasitesini zorlayan OpenAI, SoftBank liderliğinde 40 milyar dolarlık yeni bir finansman turunu tamamlamak üzere. Bloomberg'in raporuna göre, SoftBank başlangıçta 7,5 milyar dolar yatıracak ve ek olarak 2,5 milyar dolar başka yatırımcılar tarafından sağlanacak. Yılın ikinci yarısında kalan 30 milyar dolarlık yatırım da tamamlanacak. Böylece OpenAI'nin değerini 300 milyar dolara çıkaracağı öngörülüyor. Bu yatırım ile altyapısını daha da güçlendirecek OpenAI, paranın bir kısmını da Stargate projesi için harcayacak.
Yeni Gelmedik, Geri Geldik
Google, Gemini 2.5 olarak isimlendirdiği yeni bir yapay zekâ model ailesini tanıttı. Bu model, kendisine sorulan soruya cevap vermeden önce “düşünme” yeteneğine sahip. Bu modeli denemek isterseniz Google AI Studio aracını tavsiye ederim. Akıl yürütme yetenekleri olan yeni model direkt olarak, OpenAI tarafından 2024 Eylül ayında tanıtılan modeli olan o1'e rakip. Benim de yaptığım testlerde özellikle kodlama yetenekleri özelinde oldukça iyi performans veren bu model, Google’ın artık takipçi olmadığını gösteriyor.
Yapay Zekâ Destekli Üniversite
Yapay zekâ araçlarının bir diğer önemli geliştiricisi Anthropic yükseköğretim için "Claude for Education" ürününü duyurdu. Bu yeni ürün, öğrencilerin ve öğretim üyelerinin hem sohbet botu Claude'a erişimini sağlıyor hem de bazı ek özellikler sunuyor. Bu yeni özelliklerden "Learning Mode" öğrencilerin kendi eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine olanak tanıyor. Bu mod etkinleştirildiğinde, Claude sorular sorarak öğrencinin gelişimini test ediyor, araştırma makaleleri, taslaklar ve çalışma kılavuzları öneriyor. Northeastern University, London School of Economics and Political Science ve Champlain College ile anlaşmalar yapılmış bile. Yapay zekânın eğitim üzerindeki etkisi henüz net değil ama iş merkezinden bozma birçk üniversiteye sahip ülkemizde öğrencilere inanılmaz faydalar sağlayabilir.
Takip Listesi
Eski Twitter CEO'su Jack Dorsey, diğer şirketi olan Block’ta çalışanlara gönderdiği bir e-posta ile 931 çalışanını, yani şirketin yaklaşık %8'ini işten çıkardığını duyurdu.
Substack, TikTok'un olası yasaklanmasına hazırlık olarak yeni bir video akışı başlattığını duyurdu. Böylece Substack'in Medya sekmesi, içerik oluşturucuların 10 dakikaya kadar video yükleyebileceği kaydırılabilir bir video akışına dönüşecek. Bu işe girmeyeni dövüyorlar sanırım.
Apple, yıllık Dünya Geliştiriciler Konferansı'nın (WWDC) 9-13 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirileceğini [duyurdu](https://www.apple.com/newsroom/2025/03/apples-worldwide-developers-conference-returns-the-week-of-june-9/#:~:text=CUPERTINO%2C CALIFORNIA Apple today announced,Apple Park on June 9.). Etkinlikte Apple’ın yeni iOS sürümünü duyurması bekleniyor.
WhatsApp, kullanıcıların durum güncellemelerine müzik klipleri ekleyebilecekleri yeni bir özellik duyurdu. Böylece eski MSN Messanger kullanıcıları özledikleri (!) bu özelliğe tekrar kavuşacak.
Microsoft, Quick Machine Recovery adlı yeni bir özelliği test etmeye başladı. Bu özellik, bilgisayarların açılmadığı durumlarda uzaktan geri yükleme yapılmasını sağlıyor. Microsoft geçen yılki Crowdstrike olayından ders çıkartmış gibi.
Tinder, kullanıcıların flört yeteneklerini değerlendirmesine olanak tanıyan yeni bir oyun tanıttı. OpenAI birlikteliği ile ortaya çıkan bu oyun ile kullanıcıların yapay zekâ ile flört pratikleri yapabiliyorlar. Acemi flörtöz kalmayacak diyorum :)
ABD Federal Havacılık İdaresi'nin (FAA) özel jet sahiplerinin kayıt bilgilerini gizli tutmalarına olanak tanıyan yeni bir kanun çıkarttı. Bu değişiklik ile, zengin bireyler jetlerinin sahiplik bilgilerini gizleyerek, uçuşlarını gerçekleştirebilecek. Elon Musk’ın uçuşlarını izleyenlere geçmiş olsun.
Bu sayının da sonuna geldik.
Geri bildirimlerinizi ve önerilerinizi yorum olarak yazmaktan lütfen çekinmeyin.
Eğer hoşunuza da gitmişse arkadaşlarınızla da paylaşırsanız memnun oluruz.
Bir sonraki sayıda görüşmek üzere.