14-21 Aralık 2025 - #ExecutiveSummary
Yapay zeka ekseninde pazarlama dünyası için 2025’in bu son günleri, deneyleme heyecanının yerini sert ve stratejik bir "gerçeklik" takvimine bıraktığı bir kırılma noktası olarak kayıtlara geçiyor.
Manşet:
Yaratıcı Endüstride Devlerin Dansı: OpenAI ve Disney’den “Sora” Hamlesi
Telif hakları davalarıyla çalkalanan yapay zeka dünyasında, “çatışma” yerini “stratejik iş birliğine” bırakıyor. Haftanın en ses getiren haberi; OpenAI ve Walt Disney Company arasında imzalanan üç yıllık lisans anlaşması oldu. Bu ortaklıkla Disney, OpenAI’ın video üretim platformu Sora’nın ilk büyük içerik lisans partneri sıfatını kazandı.
Stratejik Detaylar:
Karakter Erişimi: Sora kullanıcıları artık Disney, Marvel, Pixar ve Star Wars evrenlerinden 200’den fazla ikonik karakteri yasal çerçevede video üretim süreçlerine dahil edebilecek.
Hukuki Güvence: Bu hamle, yapay zeka devlerinin telif hakları krizini “lisanslama” yoluyla çözme eğiliminin en son ve net hamlesi olarak görülüyor.
#Rakamlarla AI Ekonomisi
#Altyapı ve Ekonomi
Veri Merkezlerinde İnşaat Çılgınlığı: 2025 Yatırım Rekoru 61 Milyar Dolarla Kırıldı
S&P Global tarafından yayınlanan ve ilk olarak CNBC tarafından raporlanan yeni bir analiz, yapay zeka patlamasının tetiklediği veri merkezi yatırımlarının 2025 yılında 61 milyar dolara ulaşarak tüm zamanların rekorunu kırdığını ortaya koydu. Analistler, bu durumu durulma belirtisi göstermeyen “küresel bir inşaat çılgınlığı” olarak nitelendiriyor.
Kritik Veriler ve Analiz:
Rekor Büyüme: 2024 yılında 60,8 milyar dolar olan yatırım miktarı, 2025’te 61 milyar doları aşarak zirveye ulaştı.
M&A (Birleşme ve Satın Almalar) Etkisi: Rekor sadece yeni inşaatlarla değil, sektördeki dev birleşme ve satın alma hamleleriyle destekleniyor.
Altyapı Darboğazı: Yatırımlar sadece gayrimenkul ile sınırlı değil; devasa donanım ihtiyaçları ve yapay zekanın “doymak bilmez” enerji talebini karşılayacak enerji altyapısı, harcamaların ana kalemlerini oluşturuyor.
Talep Dinamiği: S&P Global’e göre, AI şirketlerinin işlem gücü talebi, veri merkezi kapasitesini tarihte görülmemiş bir hızla genişlemeye zorluyor.
Bakış Açısı: Yapay zeka yatırımları artık yazılımdan fiziksel dünyaya (gayrimenkul, enerji ve çip) kayıyor. Şirketler için bu durum, operasyonel maliyetlerdeki (bulut ve veri işleme) artışın kalıcı olabileceğini ve veri merkezi kapasitesine erişimin stratejik bir rekabet avantajı haline geldiğini gösteriyor. “Compute” (işlem gücü) artık yeni petrol; ancak bu petrolü işleyecek rafinerilerin (veri merkezleri) maliyeti her yıl katlanarak artıyor.
ChatGPT’den Tarihi Rekor: Mobil Harcamalarda 3 Milyar Dolar Barajı Aşıldı
Appfigures verilerine göre, ChatGPT mobil uygulaması dünya genelindeki tüketici harcamalarında 3 milyar dolar sınırını geçti. Mayıs 2023’teki lansmanından bu yana geçen sadece 31 ayda bu rakama ulaşan uygulama, teknoloji dünyasının en hızlı büyüyen abonelik modellerinden biri olduğunu kanıtladı.
Büyümenin Anatomisi:
2025 Patlaması: Toplam gelirin büyük kısmı bu yıl elde edildi. Tüketiciler 2025 yılında uygulamada yaklaşık 2,48 milyar dolar harcadı. Bu, 2024 yılına (487 milyon dolar) kıyasla %408’lik devasa bir artış anlamına geliyor.
Rakipleri Geride Bıraktı: ChatGPT, 3 milyar dolar barajına TikTok’tan (58 ay), Disney+’tan (42 ay) ve HBO Max’ten (46 ay) çok daha hızlı (31 ay) ulaştı.
Platform Dağılımı: Harcamaların büyük bir kısmı iOS ekosisteminden gelmeye devam ederken, Android tarafındaki büyüme hızı 2025’in ikinci yarısında ivme kazandı.
ChatGPT’nin bu başarısı, yapay zekanın merak unsuru olmaktan çıkıp, son kullanıcı için Netflix veya Disney+ gibi vazgeçilmez bir “aylık abonelik kalemi” haline geldiğini gösteriyor. Üstelik bu gelirlerin kurumsal (B2B) satışları değil, sadece bireysel (B2C) uygulama içi harcamaları kapsaması, pazar iştahının büyüklüğünü kanıtlıyor.
Bakış Açısı: Şirketler için yapay zeka servislerine yönelik “ödeme istekliliği” (willingness to pay) hızla artıyor. Eğer şirketiniz bir AI ürünü geliştiriyorsa, abonelik modelinin hızı ve kabul görme oranı, tarihteki en popüler eğlence ve sosyal medya uygulamalarını bile geride bırakmış durumda. Tüketici bütçesinde artık “AI harcaması” adı altında kalıcı bir yer açıldı.
Yapay Zekada “Döngüsel Yatırım” Dönemi: Amazon’dan OpenAI’a 10 Milyar Dolarlık Dev Hamle
Amazon’un, OpenAI’a 10 milyar dolara varan devasa bir yatırım yapmak için görüşmelere başladığı bildirildi. Eğer anlaşma gerçekleşirse, OpenAI’ın piyasa değeri 500 milyar doların üzerine çıkacak. Bu hamle, teknoloji devlerinin kendi nakitlerini, kendi altyapılarını kullandırarak geri kazandığı Circular Deals stratejisinin en büyük örneği olacak.
Stratejik Analiz:
Çip Koşulu: Amazon’un bu yatırım için temel şartı, OpenAI’ın Amazon tarafından üretilen Trainium serisi yapay zeka çiplerini kullanması. Bu durum, Nvidia bağımlılığını kırmak isteyen her iki dev için de kritik bir kazanım.
Agnostik Dev: Anthropic’e halihazırda 8 milyar dolar yatıran Amazon, şimdi de en büyük rakibi OpenAI ile masaya oturarak, model bağımsız altyapı sağlayıcısı konumunu pekiştiriyor.
Kar Odaklı Dönüşüm: OpenAI’ın yakın zamanda kar amacı güden bir yapıya geçmesi, Microsoft dışındaki devlerle (Amazon, AMD, Broadcom) bu ölçekte anlaşmalar yapabilmesinin önünü açıyor.
Döngüsel Ekonomi: Microsoft-OpenAI ortaklığında gördüğümüz model (Yatırım yap -> Verilen parayı bulut hizmeti satarak geri al), artık Amazon-OpenAI-Trainium üçgeninde daha karmaşık bir hal alıyor.
Bakış Açısı: Teknoloji devleri arasındaki bu “çapraz yatırımlar”, AI sektöründe yeni bir tekel riski mi yoksa altyapı verimliliği mi yaratıyor? Sermaye, finansal getiri veya politik gücün ötesinde bir güç kazandı: ekosistemi kilitlemek (lock-in effect). Geleceğin kazanan en iyi modeli üreten mi olacak yoksa en büyük işlem gücü ve çip ağını kontrol eden mi, birlikte göreceğiz.
Yapay Zekada Enerji Karı: Trump Media’dan 6 Milyar Dolarlık Füzyon Birleşmesi
Başkan Donald Trump’ın sosyal medya şirketi Trump Media and Technology Group (TMTG), AI dünyasının devasa enerji ihtiyacına yanıt vermek amacıyla nükleer füzyon girişimi TAE Technologies ile 6 milyar dolarlık sürpriz bir birleşme planını duyurdu. Bu hamle, sosyal medya odaklı bir şirketi, AI veri merkezlerini besleyecek deneysel enerji altyapısına dönüştürmeyi hedefliyor.
Stratejik Detaylar:
Dünyanın İlk Füzyon Santrali: Yeni kurulan yapı, 2026 yılına kadar yapay zeka veri merkezlerine güç sağlamak için “dünyanın ilk ticari ölçekli füzyon enerji santralini” inşa etmeye başlamayı planlıyor.
Piyasa Tepkisi: Duyurunun ardından TMTG hisseleri New York borsasında %27 değer kazandı.
Ortaklık Yapısı: Anlaşma tamamlandığında, TMTG ve TAE Technologies hissedarları yeni şirketin %50’şer payına sahip olacak. Birleşmenin 2026 ortasında tamamlanması bekleniyor.
AI & Enerji Simbiyozu: Bu hamle, Microsoft-Constellation ve Amazon-Talen Energy anlaşmalarından sonra, AI şirketlerinin enerji tedarikini doğrudan kontrol etme stratejisinin en radikal örneği.
#Sürdürülebilirlik
AI’ın Görünmeyen Maliyeti: 2025’te New York Kadar Karbon Salınımı ve Su Tüketimi
Digiconomist tarafından yayınlanan çarpıcı bir rapor, yapay zeka patlamasının çevresel faturasını ilk kez bu kadar net bir şekilde ortaya koydu. Araştırmaya göre, 2025 yılında sadece yapay zeka operasyonlarından kaynaklanan CO2 emisyonu, koca bir New York şehrinin yıllık salınımına eşdeğer hale geldi.
Kritik Çevresel Veriler:
Emisyon Rekoru: Chatbot kullanımındaki (ChatGPT, Gemini vb.) patlama, AI’ı genel veri merkezi tüketiminden ayrıştırarak kendi başına dev bir karbon kaynağı haline getirdi.
Su Tüketimi Krizi: AI sistemlerinin soğutulması için kullanılan su miktarı, dünya genelindeki toplam şişe su talebini geride bıraktı.
Sosyal Sorumluluk Çelişkisi: Raporun yazarı Alex de Vries-Gao, teknoloji devlerinin AI’ın faydalarını toplarken, çevresel maliyetin toplumun omuzlarına bırakıldığına dikkat çekiyor.
#Yaratıcılık
Video Prodüksiyonunda “Kontrol” Dönemi: Luma’dan Ray3 Modify Hamlesi
Andreessen Horowitz (a16z) destekli yapay zeka video girişimi Luma, prodüksiyon dünyasındaki “rastgelelik” sorununu çözen yeni modeli Ray3 Modify‘ı duyurdu. Bu model, yaratıcı stüdyoların mevcut görüntüleri karakter referanslarıyla değiştirmesine ve başlangıç/bitiş kareleri belirleyerek tutarlı geçişler oluşturmasına olanak tanıyor.
Stratejik Yenilikler:
Performans Koruma: Yapay zeka artık oyuncunun sadece görüntüsünü değil; orijinal çekimdeki hareketini, zamanlamasını, bakış yönünü ve duygusal ifadesini (mikro mimikler dahil) birebir koruyarak dönüşüm sağlıyor.
Karakter Referansı (Character Reference): Bir oyuncunun dış görünüşü, kostümü veya kimliği, tüm çekim boyunca yapay zeka tarafından korunabiliyor. Bu, markaların “tutarlı marka yüzü” yaratma sürecini kolaylaştırıyor.
Kareler Arası Geçiş (Start & End Frames): Kullanıcılar videonun nasıl başlayıp nasıl biteceğini belirleyebiliyor. AI, bu iki kare arasındaki boşluğu doldurarak yönetmenlere sahneler üzerinde tam kontrol veriyor.
Yapay zeka videolarındaki en büyük iki sorunun; karakter tutarlılığı ve kontrol edilemeyen hareketlerin, Ray3 Modify ile büyük ölçüde aşıldığı iddia edildi. Bu, markaların pahalı set çekimleri yerine, gerçek bir oyuncuyla yapılan temel bir çekimi yapay zekayla farklı mekanlara ve karakterlere dönüştürmesini sağlayabilir.
#Yazılım
Google’dan “Vibe-Coding” Hamlesi: Gemini İçinde Kod Yazmadan Uygulama Geliştirme Dönemi (Opal)
Google, kullanıcıların doğal dil kullanarak kendi yapay zeka tabanlı mikro uygulamalarını (Gems) geliştirmelerini sağlayan Opal aracını Gemini web uygulamasına entegre etti. Bu adım, teknik bilgisi olmayan çalışanların bile karmaşık iş akışlarını otomatize eden özel uygulamalar oluşturmasına olanak tanıyan “Vibe-Coding” akımını ana akım kurumsal dünyaya taşıyor.
Stratejik Detaylar:
Gems ve Opal Entegrasyonu: Kullanıcılar artık Gemini üzerinden öğrenme koçu veya kodlama ortağı gibi spesifik görevler üstlenen özelleştirilmiş uygulama yapıları kurabilecek.
Görsel Editör ve Doğal Dil: Opal, yazılı komutları (prompt) otomatik olarak birer “adım listesine” dönüştürüyor. Görsel editör sayesinde kullanıcılar, tek satır kod yazmadan sürükle-bırak mantığıyla iş akışlarını birbirine bağlayabiliyor.
İleri Seviye Özelleştirme: Daha karmaşık ihtiyaçlar için geliştiriciler Gemini içinden Google’ın “Gelişmiş Editör”üne (opal.google.com) geçiş yapabiliyor.
Pazar Rekabeti: Bu hamle; Cursor, Lovable ve Anthropic gibi oyuncuların domine etmeye başladığı “AI ile uygulama geliştirme” pazarında Google’ın “kurumsal ekosistem” avantajını kullanma stratejisi olarak görülüyor.
Vibe-coding, yazılım geliştirmenin sadece mühendislere ait bir yetenek olmaktan çıkıp, tüm departmanlara yayıldığı bir dönemi temsil etmesiyle tartışılıyor. Google’ın bu entegrasyonu, şirket içindeki departmanların (Örneğin IK, Pazarlama, Finans) kendi spesifik sorunlarını çözecek küçük araçları BT departmanını meşgul etmeden saniyeler içinde üretmesini sağlayabilir mi, veri güvenliği açısından bir açık oluşturur mu, cevaplanması gereken bazı sorular arasında.
#Yapay Zeka ve Güvenlik
OpenAI’dan Reşit Olmayan Kullanıcılar İçin Kırmızı Çizgi: Yeni Güvenlik Standartları ve “Yaş Tahmin” Modeli
Yapay zekanın gençler üzerindeki etkisine dair artan endişeler ve trajik vakaların ardından OpenAI, 18 yaş altı kullanıcılar için davranış kurallarını (Model Spec) radikal şekilde güncelledi. Şirket, bu önlemleri desteklemek adına kullanıcıların reşit olup olmadığını otomatik olarak belirleyecek bir “Yaş Tahmin Modeli” üzerinde çalıştığını duyurdu.
Kritik Gelişmeler ve Kısıtlamalar:
Stratejik Zamanlama: Disney ile yapılan içerik lisanslama anlaşmasının ardından, platforma akın etmesi beklenen genç kitle için koruma kalkanı oluşturuluyor.
Sıkılaştırılmış Kurallar: Yapay zeka artık genç kullanıcılarla “birinci şahıs” romantik rol yapma, duygusal yakınlık veya şiddet içeren senaryolara (eğitimsel veya kurgusal olduğu iddia edilse dahi) girmeyecek.
Hayati Konularda Müdahale: Model; vücut algısı, yeme bozuklukları ve kendine zarar verme gibi konularda kullanıcı özerkliğinden ziyade “güvenlik iletişimini” önceliklendirecek.
Politik Baskı: ABD’de 42 eyalet başsavcısı, teknoloji devlerine çocukları koruma çağrısı yapan bir bildiri yayınladı. Senatör Josh Hawley gibi isimler ise reşit olmayanların chatbot kullanımının tamamen yasaklanmasını teklif ediyor.
Bakış Açısı: Yapay zeka entegrasyonu yapan şirketler için “çocuk ve genç güvenliği” artık yasal bir risk yönetimi kalemi olarak ele alınıyor. OpenAI’ın geliştirdiği “yaş tahmin modeli”, gelecekte sosyal medya ve chatbotlar dahil tüm dijital B2C platformları için bir standart haline gelebilir. Şirketlerin AI stratejisinde, reşit olmayan kullanıcılara yönelik filtreleme ve koruma katmanlarının bulunması, olası ağır tazminat ve regülasyonlardan korunmak için elzemdir.
#Startup
AI Dünyasında Yeni Bir Dev Doğuyor: Yann LeCun’un Advanced Machine Intelligence Girişimi 5 Milyar Dolar Değerleme Yolunda
Yapay zekanın “üç büyük babasından” biri ve Meta’nın Baş Bilim İnsanı Yann LeCun, teknoloji dünyasının uzun süredir beklediği hamleyi yaptı: Advanced Machine Intelligence (AMI) adlı yeni girişimini resmen duyurdu. Henüz kuruluş aşamasında olmasına rağmen girişimin, yatırımcılardan 5 milyar doların üzerinde bir değerleme ile fon arayışında olduğu raporlanıyor.
Stratejik Detaylar:
Liderlik Yapısı: LeCun, şirketin bilimsel vizyonuna liderlik edecek ancak CEO koltuğuna oturmayacak. Şirketin yönetimi, başarılı AI girişimi Nabla‘nın kurucu ortağı Alex LeBrun‘a emanet edildi.
“Dünya Modelleri” (World Models) Odaklı: LeCun, mevcut ChatGPT benzeri modellerin (LLM) gerçek dünyayı anlama konusundaki eksikliklerini sık sık eleştiriyordu. AMI’nin, nesnelerin fiziksel dünyada nasıl etkileşime girdiğini anlayan “Dünya Modelleri” üzerine odaklanması bekleniyor.
Akademik ve Endüstriyel Köprü: LeCun’un Meta’daki görevine devam ederken bu girişimi başlatması, AI ekosisteminde yeni bir “hibrit liderlik” modelinin işareti olarak yorumlanıyor.
#Donanım
Donanım Dünyasında “Kara Hafta”: iRobot, Luminar ve Rad Power İflas Başvurusunda Bulundu
Fiziksel ürün geliştirmenin zorlukları bu hafta trajik bir şekilde su yüzüne çıktı. Akıllı süpürge öncüsü iRobot, otonom araç sensör devi Luminar ve e-bisiklet pazarının liderlerinden Rad Power Bikes, aynı hafta içinde iflas başvurusunda bulundu. Bu üçlü çöküş, donanım odaklı teknoloji şirketleri için yeni bir dönemin işaretçisi olarak değerlendiriliyor.
Çöküşü Tetikleyen Faktörler:
Jeopolitik ve Ticaret Savaşları: Artan gümrük tarifeleri ve küresel ticaret gerilimleri, üretim maliyetlerini yönetilemez seviyelere çıkardı.
Tedarik Zinciri Bağımlılığı: Özellikle Rad Power örneğinde görüldüğü üzere, Çin menşeli tedarik zincirlerinden kopamayan markalar, maliyet baskısı altında ezildi.
Stratejik Engeller: iRobot’un Amazon tarafından satın alınma sürecinin regülatörler tarafından engellenmesi, şirketin hayatta kalma şansını ortadan kaldıran en büyük darbe oldu.
Ucuz Rekabet: Yurt dışı menşeli, düşük maliyetli rakiplerin pazarı domine etmesi, inovasyon odaklı batılı markaların pazar payını eritti.
#Kısa Kısa: İnovasyon Radarı
Google’dan ESG Devrimi; AI Sürdürülebilirlik Rehberi: Google, karmaşık sürdürülebilirlik raporlamalarını (ESG) otomatize eden yeni AI rehberini yayınladı. Veri kalitesini artıran bu araç, ekiplerin manuel veri girişi yerine stratejik aksiyonlara odaklanmasını sağlıyor.
Nvidia & Unsloth: LLM İnce Ayarında Hız Rekoru: Nvidia’nın yeni Unsloth framework’ü, RTX ve DGX Spark GPU’larda LLM eğitimini 2,5 kat hızlandırıyor. Nemotron 3 modelleriyle optimize edilen bu yapı, özel AI ajanları ve chatbot iş akışlarını yerel donanımda kurmayı kolaylaştırıyor.i.
Microsoft, 1,2 Milyar AI Kullanıcısı ve Dijital Uçurum: Microsoft araştırması, son 3 yılda AI araçlarını kullanan kişi sayısının 1,2 milyara ulaştığını ancak 4 milyar insanın hala bu teknolojiye erişecek temel altyapıdan yoksun olduğunu ortaya koydu.
Anthropic’ten Uyarı; AI Modellerinde Sabotaj Riski: Anthropic’in Hizalama Alignment ekibi, AI modellerinin yüksek ödül almak için sistemi kandırdığı Reward Hacking Ödül Hackleme üzerine yeni bir araştırma paylaştı. Modellerin, amaç dışı durumlarda aldatma ve sabotaja başvurabildiği tespit edildi.
Ronaldo’dan Perplexity AI’a Stratejik Yatırım: Dünyaca ünlü yıldız Cristiano Ronaldo, Perplexity AI’a yatırım yaparak CR7 markasını yeni nesil arama teknolojileriyle birleştirdi. Ortaklık kapsamında Perplexity x CR7 özel içerik hub’ı yayına alındı.
Databricks’ten Dev Tur: Halka arz yerine özel sermayeye yönelen Databricks, 134 milyar dolar değerleme ile 10 milyar dolar topladı.
Eğitimde Konsolidasyon: Coursera ve Udemy birleşmesi, online eğitim platformlarının AI çağında hayatta kalma stratejisi olarak yorumlanıyor.
Yılın Kelimesi: “Slop”: Merriam-Webster, AI tarafından üretilen düşük kaliteli içerikleri tanımlayan “Slop” (çöp içerik) kelimesini yılın kelimesi seçti.