Dikkat! Bu yazı hem analiz hem de felsefe içerir.
Bu hafta yazımı yazmak için haberleri tararken özellikle yapay zeka konusunda haber başlıklarının artık tekrara düştüğünü fark ettim. Bunun üzerine biraz daha geçmişe dönük bir araştırma yaptım ve son birkaç aydır büyük haber sitelerinin “ısıt ısıt ipe diz” mantığında aynı konuları evirip çevirerek haber yaptığını, hatta birçok sitede yorum olmadan dümdüz copy-paste mantığı ile birebir aynı haberin yer aldığını fark ettim. Yurt içindeki çoğu kaynak hali hazırda yurt dışı kaynaklardan devşirme olduğu için kaynaklarımı yurt dışından tutarak bu analizi genişletmeye karar verdim. Sonuçta hepimizin kafasında bir yapay zeka algısı var ve bu algı okuduklarımız/izlediklerimiz ile şekilleniyor.
Kullandığım birden fazla YZ aracına aynı promptları girerek çok benzer sonuçlar aldığım için sizinle ChatGPT’nin araştırma sonucunu paylaşacağım. Öncelikle metodolojiye bakalım:
Son altı ayda Reuters, AP, TechCrunch, The Verge, WIRED gibi yüksek trafikli ve ciddi yayınların “AI” başlıklı haber manşetleri tarandı. Toplamda 152 manşet incelendi. Manşetler, içeriklerinde geçen anahtar kelimeler (jobs, layoffs, safety, slop, funding, SEO vb.) üzerinden kategorize edildi. Her manşet yalnızca birincil bağlama göre tek bir kategoriye atandı (örneğin bir haber hem “iş kaybı” hem “güvenlik” çağrışımı yapıyorsa, başlığın odak vurgusu dikkate alındı). Ardından bu kategoriler frekans analizine tabi tutuldu ve yüzdelik dağılımları çıkarıldı.
Ortaya çıkan sonuçlar tam da beklediğim gibiydi ve beni şaşırtmadı.
Anahtar Kelime Kategorileri
Aşağıdaki grafikte görebileceğiniz üzere üzerimize en fazla atılan başlıklar YZ sebepli iş kayıpları. Bunu YZ’nin güvenlik zaafları ve zarar riskleri ile AI slop kavramı ve dijital çöplüğe dönen internetin kültürel eleştirileri takip ediyor.
İçgörüler (Negatif/Pozitif Çerçeve)
Negatif Yönlü Başlıklar (Toplam %50,0)
AI İş Kaybı / Layoffs → %23,7
Güvenlik & Zarar Riski → %18,4
AI Slop / Dijital Çöp & Kültür Eleştirileri → %7,9
Bu üç başlık, haberlerin yarısını oluşturuyor. Yani manşetlerde YZ çoğunlukla kaygı, tehdit, risk veya düşük kalite ile eşleştiriliyor. İşini kaybetme korkusu, etik/güvenlik riskleri ve içerik çöplüğü gibi olumsuz anlatılar öne çıkıyor.
Pozitif Yönlü Başlıklar (Toplam %50,0)
Ürün Lansmanları (GPT-5, Copilot, yeni uygulamalar) → %17,1
Sektör Stratejisi & Fonlama → %14,5
Arama Dönüşümü / GEO → %11,8
Meslek/İş Gücü Dönüşümü (Yeni roller) → %3,9
Eğitim / Hukuk / Araştırma → %2,6
Bu kısım, YZ’nin yenilik, büyüme ve fırsat alanı olarak ele alındığı temaları içeriyor. Yatırım, yeni ürünler, SEO dönüşümü ve yeni iş rolleri manşetlerde görece olumlu çerçeveler çiziyor.
Sonuç olarak, haberler yarı yarıya olumlu ve olumsuz olarak dağılmış durumda. Dikkat çekici nokta ise şu: negatif başlıklar duygusal yankı yaratırken (iş kaybı, güvenlik, AI slop), pozitif başlıklar stratejik & teknik düzeyde kalıyor. Bu da okuyucu algısında “YZ=tehdit” çerçevesini güçlendirme riski taşıyor.
Hangi Yolu Seçelim?
Aslında tablonun ve manşetlerin ortaya koyduğu argüman oldukça net. YZ tam da yarı yarıya hem bir tehdit hem de bir fırsat. Kendi çevreme YZ kullanmaya başladığımdan beri, burada da bu yazıları yazmaya başladığımdan beri söylediğim şey hep aynı. Bu devrim niteliğinde ve hayatımızın her alanını dönüştürecek bir gelişme. Tek başına teknolojik bir gelişim değil ama bir kıyamet senaryosu da değil. Gündemin yalnızca yarısını görmek yerine, bu ikiliği aynı anda yönetebilme becerisini kazanmak durumundayız.
Mavi Sakal “İki Yol” şarkısını bu günler için yazmış gibi hissediyorum:
“Neden soruyorsun, nereye gideyim
İki yol var demiştim, hangisini seçeyim
Korkma bebeğim, hepsinin sonu aynı
Çok yukarılarda biriymiş, bunları yaptı”
Mesele hangi yolu seçeceğimiz değil, zaten yolun sonu aynı. Mesele o yolda yürüyüp yürümeyeceğimiz.