Web’in yani genel anlamda internetin ilk günlerini hatırlıyor musunuz? İçerik oldukça azdı ve tamamen insan tarafından üretiliyordu. Bu içeriğe ulaşmak için de portallara giriyorduk. Yahoo, MSN, Mynet gibi. Eğer bunlara yetişememişseniz şöyle anlatabilirim. Haber siteleri, spor müsabakalarının sonuçları, ekonomik göstergeler hepsi tek sayfada listeniyor, buradan istediğiniz siteye gidebiliyordunuz. Sonraları kategorize edilmiş sayfalar da eklenmeye başladı. Ta ki Google gelip ana sayfasında sadece bir arama çubuğu ile aramıza katılana kadar. Ana sayfasında başka hiç bir link yoktu. Ama o kadar kaliteli bir arama özelliğine sahipti ki, arama çubuğuna gerçekten ne aradığınızı yazmanız yeterli idi. Yalnız bu güzel günler uzun sürmedi. Google reklamları ve gelir paylaşımı modeli ile trafik çekmek isteyen siteler adına “SEO” denen yani arama motoru optimizasyonu tekniği ile içerik geliştirmeye başladılar. Sanırım internetin ölümüne giden yolda ilk taşlar bu zamanlarda döşendi.
Portal kelimesi, İngilizceye Fransızca "portail" ve Latince "porta" (kapı) kelimesinden geçmiştir. Bu nedenle temel anlamı "kapı" veya "giriş"tir. Mimarlıkta büyük, gösterişli giriş kapısı anlamında da kullanılır. Bilim kurguda ise zamanlar arası ya da boyutlar arası geçit manasında kullanımı yaygın bir kelimedir.
Ölü İnternet Teorisi Nedir?
Ölü internet teorisi, internetin büyük bir bölümünün artık aramızda dolaşan gerçek insanlar tarafından değil de, yapay zeka ve botlar tarafından üretilen içeriklerle dolu olduğunu iddia eden bir düşüncedir. Teoriye göre, internet bir zamanlar canlı, insan etkileşimi ve özgün içerikle dolu iken, günümüzde büyük ölçüde otomatik üretilmiş içerikler ve manipüle edilmiş bir ortama dönüşmüştür. Kullanıcıların gördüğü içeriklerin çoğu, arama motorlarını manipüle etmek, ürün satmak veya belirli görüşleri yaymak amacıyla oluşturulduğu da iddia ediliyor.
Kim Ortaya Attı ve Ne Zaman Ortaya Çıktı?
Aslında “ölü internet” teorisini kimin ortaya attığı veya ne zaman ortaya çıktığı net olarak belli değil. Ancak teorinin ilk kıvılcımları, 2010'lu yılların sonlarında çeşitli forumlarda ve tartışma gruplarında görülmeye başlandı. Özellikle Reddit gibi platformlarda anonim kullanıcılar tarafından dile getirilen bu endişeler, zamanla daha fazla ilgi görmüş ve "ölü internet teorisi" olarak adlandırıldı. Bu teoriyi destekleyenler genellikle internetteki içerik kalitesindeki düşüşü, artan aşırı reklam yoğunluğunu ve sosyal medya platformlarındaki bot hesaplarının yaygınlığını işaret ederek fikirlerini savunuyorlar.
Ölü Internet Teorisinin Doğruluğunu Kanıtlayacak Veriler
Bu teoriyi kesin olarak kanıtlamak zor. Ama aşağıdaki maddeler bize bu teorinin gerçek olduğunu düşündürmekte.
Arama Motoru Sonuçlarındaki Tekrarlayan ve Kalitesiz İçerik: Özellikle belirli ürün veya hizmetlerle ilgili yapılan aramalarda, birbirine çok benzeyen, düşük kaliteli ve SEO odaklı içerikler. Mesela herhangi bir spor müsabakasının saat kaçta olduğunu arayarak çıkan sonuçlardan bunu bulmaya çalışın. Ne demek istediğimi anlayacaksınız.
Sosyal Medyada Bot Hesaplarının Yaygınlığı: Sosyal medya platformlarında (X, Facebook, Instagram,Tiktok vs) insan gibi davranan ama aslında otomatik olarak içerik üreten veya etkileşimde bulunan çok sayıda bot hesabı bulunmakta. Bu durum, platformlardaki tartışmaların ve algıların manipüle edilmesine yol açmakta. Bunu görmek için siyasi tartışmalara bakmanız yeterli.
Yapay Zekâ Tarafından Üretilen İçeriklerin Artışı: Son yıllarda yapay zeka teknolojilerindeki hızlı gelişmeler, metin, görsel ve hatta video gibi çeşitli içeriklerin otomatik olarak üretilmesini mümkün hale getirdi. Böylece internetteki içerik miktarını müthiş bir hızda artarken, özgünlük ve doğruluğu tartışılır hale geldi. Yine sosyal medyaya hızla bir göz atıp ilginç içerikleri görebilirsiniz.
Reklam Odaklı İçerik Üretimi: Google’ın yarattığı gelir modelinin büyük ölçüde reklama dayanması, web sitelerini ve içerik üreticilerini tıklama ve etkileşim yaratmaya yönelik içerikler üretmeye teşvik etti. Bu durum, kullanıcıların gerçekten ilgilendiği veya faydalı bulduğu içeriklerin yerine, viral potansiyeli olan, dikkat çekici ancak kalitesiz içeriklerin ön plana çıkmasına neden dolu.
Yapay Zekânın Arama Motorlarını Zorlaması
Arama motorları artık eski günlerini aramaya başladılar bile. Şu andaki görünüm hala Google’ın arama pazarını domine ettiği yönde olsa bile insanlar aramalarını yapay zekaya kaydırmaya başladılar bile. Google’ın anti tröst davası sırasında bazı dikkat çekici rakamlar ortaya çıktı. Apple Safari tarayıcısında Google arama istekleri 22 yıldan bu tarafa ilk defa düşüşe geçti. Hala yüzdelik anlamda arama motorları baskın durumda olsa bile, yapay zekâ kullanımını kendi sistemlerine adapte etmeye çalışıyorlar. Aslında bu da başka bir açıdan bakınca bizi yine aynı noktaya götürüyor. Yapay zekâ da eğitimi için sentetik yani üretilmiş verileri kullanıyor. Yani insan tarafından üretilmiş veri ve içerikler çoktan tüketilmiş durumda. Sentetik verilerle eğitilmiş yapay zekânın ürettiği sonuçlar da ölü internet teorisini destekler nitelikte.
Ölü internet teorisi, şüphesiz ki karamsar bir bakış açısı sunuyor. Ancak internetin geleceği hakkında düşünmek ve riskleri değerlendirmek için önemli bir uyarı.
Her yazdığım sayıda çıkartılacak dersler, alınacak aksiyonlar ve alternatif senaryoları da yazdım. Ama bu sefer bunları yazamıyorum. Çünkü yapabilecek bir şey yok. Bu noktadan sonra yine insanlar tarafından oluşturulmuş doğal içeriklere dönüş yapılabilir mi? Bence imkansız.
Eğer farklı düşüncen varsa lütfen yorumlarda bunu paylaş. Arkadaşlarınla paylaşırsan belki onların da farklı fikirleri olabilir.
Bir sonraki hikayede görüşmek üzere.
Bilgi kıtlığı yada dayatılan bilgi sorunu yaşıyoruz.
Gerçekten de, arama motorlarının sunduğu bilginin kalitesi düşüşe geçti. Eskiden saatlerce araştırıp kıymetli bilgilere ulaştığımız günler geride kaldı. Artık karşımıza çıkan ilk sonuçlar çoğu zaman "çöp bilgiler" veya "zombi bilgi" niteliğinde.
Prompt'u değiştirerek farklı sonuçlar elde etme çabası, aslında hepimizin teni görevi oldu sanki aradığımız bilgiye ulaşmak için bir şifreyi çözmemiz gerekiyor. Bir yandan bilgi çeşitliliği çok gibi görünse de, diğer yandan sanki dar bir alanda sıkışıp kalmışız hissi de cabası yakında ekranda aradğnuz bilgiye şu anda erişilemiyor, daha sonra tekrar deneyiniz mesajıyla karşılaşacağız sanki.
Yz daha hızlı ve hedefe yönelik bilgi sunma potansiyeli taşıyor sanki , diğer yandan ise sentetik verilerle eğitilmiş yapay zekanın ürettiği içeriklerin “ölü internet teorisi" bizi manipule etmeye devam edecek. 3 4 işlemden sonra anlam kaymaları yanlış başka bir araştırma verilerimiz ile harmanlanmış garip yazılar ile başnaşa kalıyorız. Kendi adıma her bilgiye dikkatle bakıuorum, tekrar tekrar aratıyorum, bazen ise kısırdöngü içinde saatlerim kayboluyor,
Bakalım cenaze namazunda ne zaman saf tutacağız,
Nasıl bilirsiniz deidklerinde ne diyeceğiz bilen varmı?
Baku sumqayit yolunda yazılmıştır